آزمایشگاه ژنتیک و بیوتکنولوژی گیاهان دارویی

در سال‌های اخیر اصلاح گیاهان دارویی به عنوان یک عامل کلیدی در بهبود گیاهان دارویی مورد توجه قرار گرفته است. مهمترین نیاز صنعت دستیابی به مواد اولیه دارویی همگن و با کیفیت بالا می‌باشد. از طرفی ایجاد ارقام دارای درصد بالای مواد موثره، پتانسیل تولید بالا، عادت رشد و فنولوژی مطلوب، مقاومت به تنش‌­های زنده و غیر زنده و اصلاح آنها برای سیستم های مکانیزه موجب افزایش بهره اقتصادی کشت و اقبال کشاورزان به تولید گیاهان دارویی خواهد شد. در مورد بسیاری از گیاهان دارویی دستیابی به ارقام مناسب با بهره‌گیری از تنوع موجود بین جمعیت‌های طبیعی یا نژادهای محلی امکان پذیر می‌باشد. با توجه به ظرفیت ژنتیکی بالای بسیاری از گونه‌­های وحشی و نژادهای محلی گیاهان دارویی در ایران و نیاز صنایع وابسته، آزمایشگاه ژنتیک و بیوتکنولوژی گیاهان دارویی به منظور ”ارزیابی“، ”حفاظت“ و ”استفاده“ از ژرم پلاسم گیاهان دارویی کشور در جهت دستیابی به ارقام مطلوب کشت و صنعت‌های گیاهان دارویی با استفاده از روش­‌های کلاسیک و در تلفیق با تکنیک‌های مولکولی راه‌اندازی شده و مشغول به فعالیت ​می‌باشد.
 
 
 

مدیر آزمایشگاه: دکتر جواد هادیان

  
 

ماموریت و برنامه آزمایشگاه:

 
 ü    بررسی نحوه توارث ترکیبات باارزش دارویی با استفاده از روش‌های کلاسیک و نوین
 
 ü    توسعه نشانگر‌های مولکولی به منظور بررسی تنوع و ساختار ژنتیکی و تهیه نقشه‌های ژنتیکی
 ü    توسعه نشانگرهای مولکولی پیوسته با ترکیبات باارزش دارویی جهت انتخاب به کمک نشانگر همراه
 ü    بهینه‌سازی تکنیک‌های مناسب به منظور ایجاد و حفظ تنوع ژنتیکی گونه‌های دارویی در معرض خطر انقراض
 ü    بهینه‌سازی تکنیک‌های مناسب به منظور بررسی سیتوژنتیکی گونه‌های دارویی مهم و ایجاد گیاهان با سطوح پلوییدی مختلف جهت مطالعات ژنتیکی و کاربرد در برنامه‌های اصلاحی
 ü    شناسایی ژن‌های موثر در مسیر بیوسنتز ترکیبات طبیعی
 ü    انتقال ژن‌های مسئول در مسیر بیوسنتز متابولیت‌های ثانویه و مهندسی متابولیک به منظور تولید مواد اولیه دارویی باارزش از طریق کشت‌های کنترل‌شده درون شیشه‌ای
 ü    مطالعه ترانسکریپتوم، پروتئوم و متابولوم گیاهان دارای متابولیت‌های باارزش دارویی
 ü    بررسی سازگاری و پتانسیل تولیدی برخی از گونه‌های گیاهان دارویی غیر بومی
 
 
 
 

تجهیزات موجود در آزمایشگاه:

 

دی‌اکسید‌کربن انکوباتور، همزن مغناطیسی، همزن حرارتی مغناطیسی، شیکر انکوباتور افقی، هود شیمیایی، هود میکروبیولوژی کلاس II، ترموسایکلر، سانتریفیوژ، الکتروفورز‌های عمودی و افقی، یخچال،  فریزر منفی 20، فریزر منفی 80، pH متر، تانک نیتروژن مایع، میکرو سانتریفیوژ، ورتکس، ترازوی دقیق، دستگاه عکس‌برداری از ژل، کامپیوتر و نرم‌افزارهای لازم، دستگاه Tissuelyser، سمپلر، پیپت و میکروپیپت، لوازم فلزی و شیشه‌ای آزمایشگاهی

  
 

فعالیت‌های تحقیقاتی در حال اجرا:

 ü    بررسی تنوع ژنتیکی، فیتوشیمیایی و مرفولوژیکی توده‌های ترخون در ایران
 
 
 

ü    اصلاح ارقام همگن و مرغوب دو گونه مرزه خوزستانی و رشینگری برای استفاده در صنایع دارویی شامل زیر
طرح های:

 
 1)      بررسی اختصاصات تولیدی و فیتو شیمیایی جمعیت‌های مرزه خوزستانی و رشینگری
 2)      بررسی ساختار ژنتیکی جمعیت‌های مرزه خوزستانی و رشینگری
 3)      جمع‌آوری و ارزیابی ژرم پلاسم مرزه خوزستانی و رشینگری
 4)      بررسی روابط بین صفات و تجزیه و تحلیل ضرایب مسیر عملكرد اسانس در برخی مورفوتيپ‌هاي مرزه خوزستانی و رشینگری
 5)      بررسی تنوع ژنتیکی برخی ژنوتیپ‌های برتر شناسایی شده در کلکسیون مرزه خوزستانی و رشینگری و بررسی پایداری عملکرد این ژنوتیپ‌ها در شرایط محیطی مختلف
 6)      انتخاب دوره‌ای ژنوتیپ‌های برتر مرزه خوزستانی و رشینگری به منظور دستیابی به رقم همگن
 7)      ایجاد لاین‌های دابل هاپلوئید خالص از برخی کلون‌های برتر مرزه خوزستانی و رشینگری به منظور ایجاد ارقام هیبرید
 
 
 

ü    اصلاح رقم همگن از یک جمعیت مرغوب و مستعد آویشن دنایی شامل زیر طرح‌های:

 1)      بررسی ساختار ژنتیکی برخی جمعیت‌های آویشن دنایی
 2)      بررسی هتروژنی صفات تولیدی و شیمیایی درون جمعیت مرغوب و مستعد آویشن دنایی
 3)      انتخاب دوره‌ای جمعیت مرغوب و مستعد آویشن دنایی به منظور دستیابی به رقم همگن
 
 
 

 ​